Over sjamanisme
Wat is Sjamanisme?
Sjamanisme draait om het in balans brengen van alle facetten van het leven. Contact met de natuur en bewustzijnsontwikkeling nemen daarbij een vooraanstaande plaats in. Een duidelijk kenmerk van sjamanisme is het uitgangspunt dat we omringt zijn door allerlei vormen van energie, die we op aardse wijze niet waar kunnen nemen. Zo’n energie wordt meestal een geest, een ziel of een spirit genoemd.
Sjamanisme kun je zien als de oudste religie op aarde. Het gaat bij sjamanisme echter meer om de uitvoering, de praktische invulling, dan om een theoretische kijk. Het is daarbij verweven met alle oude natuurgeloven en gaat hand in hand met animisme. Animisme is het geloof dat je alles op de wereld kunt bezielen: planten, dieren, stenen, voorwerpen, locaties. In het sjamanisme wordt daar veelvuldig gebruik van gemaakt. Bijvoorbeeld met amuletten, door het reinigen van huizen of door gebruik te maken van stenen en kristallen. Naar wordt aangenomen is het Siberisch sjamanisme de oudste vorm. Er zijn in Siberië rituele voorwerpen en grottekeningen gevonden van ongeveer 20.000 jaar oud. Met alle volksverhuizingen in de verre oudheid heeft het zich vanuit Siberië verspreid over de wereld. De jongste vorm is de Wicca, welke sterk verwant is aan de hekserij en ontstaan is halverwege de vorige eeuw. Het zijn allen paganistische tradities, wat wil zeggen dat er wordt uitgegaan van het bestaan van meerdere goden.
Er zijn heel veel vormen van sjamanisme, iedere cultuur of traditie heeft dit aangepast. Dit is vrij logisch: een indiaan in Mexico heeft een andere kijk dan een Inuit in Groenland. Daarbij zal die indiaan ook niet zoveel kunnen met een ijsbeer als totem, en de Inuit niet met een jaguar. Alle verschillende vormen lijken echter zoveel op elkaar, dat je het rustig over ‘het sjamanisme’ kunt hebben. Net zoals de gereformeerde, hervormde, baptisten en pinkstergemeente allen protestant zijn. Of de Golf, de Scenic, de Astra en de V40 allen vergelijkbare personenauto’s zijn die je allemaal naar dezelfde bestemming kunnen brengen.
Wat is een sjamaan?
Sjamanen vind je over de hele wereld in alle culturen. Soms met andere namen: tovenaars, medicijnmannen, druïden, heksen, etc. Van oudsher hebben zij binnen een gemeenschap de taak van priester, raadgever en/of genezer. Geen 2 sjamanen zijn hetzelfde. Sommigen leggen zich heel erg toe op kruiden, anderen op mentale heling, weer anderen op counseling, etc. Hier in Europa kenden we vooral de heksen en de druïden. Maar zowel de druïden als de heksen zijn in de loop van de vorige eeuwen verdwenen door vervolging. Dat staat overigens niet op zichzelf, ook in Rusland was bijvoorbeeld voor de glasnost het sjamanisme verboden. Mensen die hun eigen pad bewandelen worden al snel als een gevaar gezien.
Maar, al was het tot enkele decennia geleden bijna verdwenen, zowel de heksen als andere vormen van sjamanisme nemen een toevlucht. Dat past ook in deze tijd, waarin onze spiritualiteit steeds meer als belangrijk wordt ervaren. De nieuwe manier om het sjamanisme te (be)leven wordt ook wel het neo-sjamanisme genoemd. Het neo-sjamanisme is meer gericht op je eigen beleving dan op de groep waar je bij hoort: je eigen pad zoeken, aandacht geven aan je eigen binnenwereld, doen wat goed voelt. wat beweegt jou, hoe beleef jij het, hoe kan jij groeien? Je bent zelf de spil van je spiritualiteit. Het jasje is daarmee moderner, maar de leer zelf blijft duizenden jaren oud en wordt overgedragen door sjamanen en sjamanisten.
De betekenis van het woord sjamaan is ‘hij die weet’ (De vrouwelijke vorm is sjamanka). En dat weten heeft niet te maken met hoe je het ontwikkelt en wat je op aarde leert. Het weten is innerlijk, het is intuïtief. Dat weten kan zich weer vertalen in een bewuste verbinding met andere realiteiten, waarbij ‘Moeder Aarde’ of ‘Moeder Natuur’ vaak een vooraanstaande plaats inneemt. Maar ieder mens is anders, en dat geldt ook voor sjamanen. Alhoewel de kennis uiteraard door sjamanen wordt overgedragen, is ‘Sjamaan zijn’ op zich niet iets wat je leert. Het is wat je leeft en weet, een roeping. Het draait daarbij vooral om bewustzijn. Inzicht en openheid krijg je daarbij vooral door egospel te herkennen, je eigen en andere rollen in de samenleving te doorzien, en je eigen overtuigingen en dus je oordeel los te laten. Daarbij is natuurlijk niemand perfect.
Is eigenlijk niet iedereen een beetje sjamaan?
Iedereen heeft deze sjamanistische, oorspronkelijke verbinding in zich. En iedereen heeft de vrijheid om daar op eigen wijze gehoor aan te geven. Het sjamanisme vertelt niet hoe ‘het’ moet of hoort, maar biedt je een weg naar binnen. Naar je eigen, unieke spiritualiteit. Dat neemt uiteraard niet weg dat er wel mensen zijn die je wel willen vertellen hoe je het allemaal moet zien, en hoe alles hoort te zijn. Dat is niet het sjamanisme, maar alleen de menselijke invulling. Maar ‘de verbinding met sjamanisme hebben’ wil natuurlijk nog niet zeggen dat iedereen sjamaan is of zou moeten worden. Je kunt door sjamanen herkend worden wat energie betreft. Maar of het sjamanisme echt als jouw roeping voelt, dat weet je alleen zelf.
Iets over totems
In het sjamanisme wordt veelvuldig gewerkt met totems. Maar wat is dat eigenlijk? Een totem is verbonden met de energie van iemand of van een groep. Die groep kan van alles zijn: een vereniging, een klas, je werkplek, je gezin, je stam. Overal waar mensen met een doel bijeen zijn is er een groepsenergie aanwezig, en zijn er ook totems die daarbij horen. Een totem kan een voorwerp zijn, zoals een paal, stick of steen. Maar ook een symbool, een plant of een dier. Het staat niet alleen symbool voor de energie, maar het representeert vooral de kracht ervan.
Kijk je bijvoorbeeld naar de totem van Centrum Lumos, dan vind je die terug in ons logo. De waarde ervan is meer dan alleen symbolisch. Het verbindt ons met Lumos, maar draagt ook de energie uit. Je totems kun je dus gebruiken om meer power neer te zetten, waar het in dat geval dan ook maar om gaat.
Een totem wordt ook wel gezien als een gids in je leven. Dat hoeft niet helemaal correct te zijn: Je totems, dat is je eigen energie. Of van die groep. Het is niet iets wat ‘van buitenaf’ komt helpen. Zo wordt over gidsen wel vaak gedacht. Maar een analogie is toch duidelijk herkenbaar. Je hebt totems die je hele leven met je verbonden zijn, zoals je ook je levensdoelen hebt. En andere die een bepaalde tijd naar voren komen, afhankelijk van waar je mee bezig bent.
Door je te verbinden met je totems kun je gericht de bijbehorende kracht gebruiken. Bijvoorbeeld, zoals gezegd, door het als logo in te zetten. Verder kun je iets dragen van je totem. Denk bijvoorbeeld aan stenen, veren, berenklauwen, sieraden van huid e.d. Je kunt je totem tekenen of schilderen en in huis hangen. Iets verdergaand, op het moment dat het nodig is verbind je je in gedachten met je totem en diens kracht. Voor de balans wordt in het sjamanisme uitgegaan van geven en ontvangen. Wat je geeft is in dit geval bijvoorbeeld aandacht en dankbaarheid.
Bij het woord ‘totem’ wordt het meest gedacht aan totemdieren, ofwel krachtdieren. Dit kunnen dieren zijn die je in je omgeving ziet. Maar ook dieren die je alleen kent van boeken e.d. Misschien heb je nog nooit een octopus of ijsvogeltje gezien, maar als totem kunnen ze zeker aanwezig zijn. Ook mythologische dieren zijn mogelijk, zoals een eenhoorn of een draak. Mythologische dieren (of eventueel planten) dragen een hele krachtige energie: Al duizenden jaren wordt er van generatie op generatie over ze gesproken en worden er eigenschappen aan toegekend. Vaak ook rituelen aan gewijd.
Maar iedere totem staat voor zijn eigen kracht. Een tijger als totem klinkt wel mooi, is maar is niet ‘sterker’ dan bijvoorbeeld een eekhoorn of een slak. Als je de eigenschappen van je totem bestudeert en op jezelf betrekt, kom je veel over jezelf te weten.
